De legende van Balinees zilver
Oude Balinese legendes vertellen verschillende mythische verhalen over de kunst en hoe deze in Bali is ontstaan. In één verhaal zijn de goden naar de aarde gestuurd, zodat ze mannen konden leren hoe ze zich op een beschaafde manier moeten gedragen. De god Mahadewa (ook bekend als Shiva) leidde de goudsmeden en zilversmeden op, terwijl de god Sang Citra hen specifieke instructies gaf bij het maken van sieraden. Deze smeden die met edele metalen werkten, werden vanaf dan als “pandemas” oftewel goudsmeden, aangesproken. Een ander verhaal vertelt het verhaal van een brahmaan (iemand uit de hoogste kaste) van Majapahit genaamd Empu Sari die de Balinezen voor het eerst leerde werken met goud. Toch beweert een ander verhaal dat de eerste goudsmid Sang Mangkukuwan was, de oudste zoon van Vishnu.
De geschiedenis van Balinees zilver
De geschiedenis vertelt ons een ander verhaal: de kunst van het metaalwerk arriveerde in de Bronstijd in Indonesië vanuit Zuid-China en andere delen van Zuidoost-Azië. De Chinezen zouden omstreeks 2500 voor Christus een verbeterde zilververfijning hebben gevonden waardoor het nog gewilder werdt en ook gemakkelijker te mijnen.
De kolonisatie van Bali door het Majapahit-rijk van Java begon in de 14e eeuw. Aan het begin van de 16e eeuw werd Bali een toevluchtsoord voor hindoes die gedwongen waren te vluchten als gevolg van een steeds meer geïslamiseerd Java. Vandaar dat toen het Majapahit-rijk instortte, er een enorme toestroom was in Bali van Javaanse edellieden en ambachtslieden, en Bali werd een van de belangrijkste centra die de kunst van het smeden koesterde en aanmoedigde.
Vandaag de dag
Het grootste deel van de zilverproductie van Bali is geconcentreerd in en rond het dorp Celuk. Dit kleine dorp heeft een lange traditie van metaalbewerking, die vele generaties teruggaat. Oorspronkelijk waren de ambachtslieden en de kunst van het zilver smeden alleen gericht op de aristocraten van Gianyar en de adellijke huizen van Sukawati en Ubud. Historisch gezien waren de Koninklijke Hoven van Bali enthousiaste beschermheren van de kunsten, die ze gebruikten als uitingen van hun heilige en tijdelijke machten.
Door de eeuwen heen, als gevolg van de stijgende goudprijs en schaarste aan grondstoffen, raakte het vervaardigen van ritueel sieraden vervangen door die gemaakt van zilver, waarvan de prijs relatief goedkoper was. Sinds de 20e eeuw heeft Celuk zichzelf getransformeerd van een dorp van rijstboeren naar een klein welvarend industrieel district. De handwerkslieden in Celuk blijven trouw aan hun erfgoed, ondanks de opdoemende dreiging van globalisering, en maken nog steeds handwerk met de prachtige sieraden die je vandaag ziet met alleen eeuwenoude technieken die van vader op zoon zijn overgedragen.